اتفاقات جالبی که کرونا برای محیط زیست رقم میزند

به گزارش راهبرد معاصر؛ امروزه انرژی، به خصوص نفت و گاز بیش از گذشته، به پایه قدرت و ثروت جهانی تبدیل شده است و نقش اساسی در تعیین جایگاه کشورها در سلسله مراتب نظام بین‌الملل پیدا کرده است. چین بزرگترین وارد کننده انرژی جهان است. به عبارتی؛ رشد سريع اقتصادي چين، موجبات افزايش گسترده مصرف انرژي برای‌ اين کشور را فراهم آورده‌است. هرچند چین دارای منابع عظیم زغال سنگ است، اما باید گفت؛ وابستگی چین به زغال سنگ دو مشکل اساسی دارد: اولاً مصرف زغال سنگ نشان دهنده بهروری و بازدهی کم انرژی می‌باشد و ثانیا کاربرد زغال سنگ در مقیاس وسیع به علت آلاینده بودن قابل توجیه نیست. بنابراین می‌توان گفت شروع کرونا ویروس، هرچند ضررهای مالی و اقتصادی سنگینی را برای چین و رشد آن در پی داشت، اما انسان را وادار به فکر کرد که به فکر سلامت اقلیمی و محیط زیستی نیز باشد.

‌‌بر اساس آخرین پیش بینی آژانس انرژی بین المللی انرژی، پیش بینی می شود که تقاضای جهانی نفت در سال 2020 کاهش یابد، زیرا تأثیر کروناویروس (COVID-19) در سراسر جهان گسترش یافته و مسافرت و فعالیت اقتصادی گسترده را محدود کرده است. این استدلال وقتی قوی تر می شود، که پیش بینی ها قاطع پزشکی در زمینه مهار کوید19 وجود ندارد چرا که این مسئله همچنان جریان دارد و نوعی عدم اطمینان نسبت به مهار کامل ویروس را ایجاد می کند.

بحران این ویروس در طیف گسترده ای از بازارهای انرژی ( از جمله زغال سنگ ، گاز و منابع تجدید پذیر ) تأثیر دارد.

اما تأثیر آن در بازارهای نفت به ویژه جدی است. چرا که این امر مانع از حرکت مردم و کالاها می شود و ضربه سنگینی به تقاضای سوخت حمل و نقل وارد می کند.

«بیرول» مدیر اجرایی آژانس بین المللی انرژی (IEA) می گوید: این امر به ویژه در رابطه با چین که بزرگترین مصرف کننده انرژی در جهان است را شامل می شود و در حالی که عواقب این ویروس در سایر نقاط جهان نیز وجود دارد، هنوز اوج نگرفته است.

در واقع؛  آنچه در چین اتفاق می افتد پیامدهای عمده ای برای انرژی جهانی و بازارهای نفت خواهد داشت.

پیش بینی آژانس بین المللی انرژی برای تقاضای نفت در سال 2020 میلادی، 99.9 میلیون بشکه نفت در روز است با شیوع کرونا ویروس این امر در حال حاضر اتفاق نیفتاده است و این موضوع در نهایت بستگی به این مطلب دارد که دولت ها با چه سرعت و کیفیتی در مهار کرونا ویروس در حرکت هستند.

آژانس بین المللی انرژی همچنین چشم انداز میان مدت خود را مورد بررسی قرار داده و به بررسی موضوعات اصلی تقاضای جهانی عرضه، پالایش و تجارت تا سال 2025 می پردازد که در پی انقباض در سال 2020 و رشد مجدد شدید پیش بینی شده در سال 2021، رشد سالانه تقاضای جهانی نفت با کند شدن مصرف کاهش می یابد. هرچند به نظر می رسد که با افزایش نفت روسیه و عربستان از یکسو و کاهش قیمتی نفت، این مشکل حل شود، اما با توجه به همه گیری کرونا ویروس باید شاهد نوعی کندی رشد اقتصادی همه کشورها و نیاز کمتر کشورها به انرژی باشیم.

ویروس؛ آغاز یک حرکت برای نفس کشیدن محیط زیست

باید توجه شود، علاوه بر اینکه ما شاهد کاهش واردات و صادارت نفت و دیگر سوخت های فسیلی هستیم، می توان شاهد یک «حرکت سبز» نیز بود. چین که یکی از آلوده کننده‌ترین کشورهای محیط زیستی است. عکس های هوایی از این کشور نشان از کاهش منوکسیدن کربن معلق در هوا هست.

در واقع؛ این ویروس باعث شده که تلنگری به انسان ها زده شود. «اینگر اندرسن» رییس برنامه محیط زیست سازمان ملل می گوید؛ "طبیعت با همه گیری ویروس کرونا و بحران فعلی تغییرات آب و هوایی در حال فرستادن پیامی جدی به ما انسان ها است. ما انسان ها باید در رفتارمان با محیط زیست به ویژه تخریب جنگل ها و تجارت غیر قانونی حیوانات تجدید نظر اساسی کنیم. "

کرونا؛ تغییرات تولیدی و تغییرات اقلیمی

بسیاری از صاحنظران بر پاکی زمین در پی شیوع کرونا خبر می دهند و بر آن تاکید دارند که نوعی ضدیت با «تولید» دارد.

این امر سبب بهبود اقلیم می شود. لذا بر یک اقتصاد کارآمد توجه دارند که بتواند مردم را از فقر بیرون بکشد و زندگی سبزی را برای مردم زمین رونق دهد که البته در این راستا باید گفت؛ بخش زیادی از بودجه های ملی کشورها که بالقوه برای مقابله با تغییر اقلیم در نظر گرفته شده بود، برای مقابله با ویروس کرونا و بحران های اقتصادی ناشی از آن هزینه شده است.

در واقع با کاهش تولید، نوعی فقر نیز به وجود می آورد. باید یادآور شد؛ با تولیدات بی رویه، بیماری های بسیاری وجود دارد که کرونا در این زمره است و بیمارهای خاصی را به وجود آورده است که بیمارهای زئونوز ( قابل انتقال از حیوان به انسان) فقط یکی از آنهاست.

از جمله عوامل ظهور و انتشار بیمارهای زئونوز  شامل؛ جنگل زدایی و تغییر کاربری عرصه های طبیعی، تجارت غیر قانونی حیات وحش و قوانین ضعیف در این زمینه، مقاومت میکروبی در مقابل آنتی بیوتیک ها، کشاورزی و دامپروری سنتی و تغییرات اقلیمی می شود.

تغییر نظم جهانی با کرونا و امکان بهبود محیط زیست

به نظر می رسد که نظم کنونی جهانی نیز دستخوش تغییر باشد که نیازمند مدیریت جهانی و حکمرانی واقعی جهانی هستیم. این حکمرانی نباید صرفا تجویز محور باشد، بلکه با استاندارهایی مواجه باشد که «هرکس سهم بیشتری در مصرف و تولید دارد، مسئولیت‌پذیرتر و بهای بیشتری هزینه کند».

این جمله می تواند نوید بخش بسیاری از معضلات باشد. مثلا آمریکا که سرمایه داری را ترویج می دهد، انتظار است که برای سرمایه گذاری در حکمرانی جهانی عملکرد بهتری داشته باشد و یا اینکه آمریکا و چین که بیشترین آلودگی محیط زیستی و تولید را دارند، بیشترین هزینه و مسئولانه تر در بخش کاهش آلودگی‌های محیط زیستی داشته باشند. با شروع این روند است که می توان نظم بهتری از نظم فعلی ارائه داد.

نظم فعلی که رویکردی جهانی دارد، قابل نقد شدن است که که به انزوا کشاندن برخی کشورها و تنها گذاشتن برخی دیگر دولت ها با شیوع کرونا می تواند بستری برای مهار این نظم به وجود آید، چرا که با شیوع کرونا شاهد تنها ماندن و تحت فشار قراردادن کشورهایی از جمله ایران، اکوادور، ایتالیا و اسپانیا هستیم که به نظر می رسد؛ نیاز به تعریف جدیدی از نظم باشیم و می توان با هنری کسینجر هم صدا بود که؛ همه گیری ویروس کرونا برای همیشه نظم جهانی را تغییر خواهد داد. بنابراین می توان علاوه بر سختی هایی که ویروس کرونایی برای بشر به رخ کشیده است، پیام های سبز آن را نوعی ارمغان دانست که بشر را از خودخواهی ها و تولیدات یا بازدارد یا همراه با محیط زیست باشد.

انرژی های پاک و کرونا

به نظر می رسد، با شیوع کرونا بسیاری از کشورها به سمت انرژی های پاک در حرکت باشند. چرا که بسیاری از کشورهای تولید کننده نفت در خاورمیانه در حال برنامه ریزی برای کاهش تقاضای نفت و افزایش مشتریان عادی است که جنگ نفت بین عربستان و روسیه نیز می تواند در این جرگه به شمار آورد. در واقع ، تخریب تقاضای نفت هدف اصلی اکثر سیاست های تغییر آب و هوا است.

نیل براون (از صاحبنظران حوزه انرژی) می گوید: "سیاست های موفق آب و هوایی ممکن است با گذشت زمان به طور فاحشی رقابت شدید قیمت انرژی را ارزان سازد و بسیاری از وسایل نقلیه برقی و سوخت های زیستی و هیدروژن جایگزین شود و لذا کرونا ویروس وابستگی بیش از حد به انرژی های فسیلی را به یک منطقه کاهش داده است که شروع اولیه آن کاهش نقل و انتقالات است.

لذا سیاست گذاران و بخش خصوصی اکنون باید اقدامات لازم برای تعادل و تنوع بخشیدن به زنجیره های تأمین انرژی را برای ادامه منافع صرفه جویی در تجارت از طریق اقیانوس آرام و همچنین تضمین کننده وجود گزینه های مناسب برای مواد معدنی و تولید به کار گیرند."

نکته‌ پایانی

هرچند کرونا، ویروسی منحوس به نظر می‌رسد، اما این ویروس تنها ابزاری زیستی و یا شاید انسانی بوده که به بعد از جنگ جهانی دوم بیشترین تاثیرگذاری را در دنیا داشته است.

به‌گونه‌ای که هیچ سازمانی و کشوری قدرت مهار و مدیریت آن را ندارد و اولین پدیده‌ای است که بحران‌های نه صرفاً اقتصادی، بلکه بحران سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، عاطفی، فردی و اخلاقی را به وجود آورده است و سبب شده که برای اولین بار هرچند مقطعی اما تمام فعالیت‌های انسانی را در همه عرصه‌‌ها متوقف کند و باعث شده نیاز به انرژی‌های فسیلی را کاهش و توجه به سوخت‌های جدید را افزایش دهد و محیط زیست جلوه بهتری به خود بگیرد که می‌توان از مصادیقی از جمله عکس‌های هوایی(اشاره به عکس‌های هوایی ناسا از چین) و حضور حیوانات جنگلی در خیابان‌ها با خلوت شدن انسان‌ها شاهد بود که این یک «تلنگر» برای همه انسان‌ها است که زمین را صرفاً متلعق به خود ننگرد.